W niniejszej pracy przedstawiam esencję owych badań oraz ich kontynuację. Argumenty tam zamieszczone dopracowałem podczas wykładów na akademiach medycznych, uniwersytetach i w placówkach naukowych Stanów Zjednoczonych i Kanady.
G.T., wrzesień 2010

ZANIM ZACZNIEMY:

Gdzie popełniliśmy błąd?

W 1934 roku Hilde Bruch, młodą niemiecką lekarkę pediatrę, która przybyła do Ameryki i osiedliła się w Nowym Jorku, zdumiała, jak później napisała, liczba grubych dzieci, „takich naprawdę grubych, nie tylko w przychodniach, ale na ulicach, w metrze, w szkołach”. Tak bardzo rzucało się to w oczy, że inni imigranci z Europy pytali Bruch o przyczynę masowej otyłości wśród dzieci, zakładając, że jako lekarka będzie znała odpowiedź. Pytali, co się dzieje z amerykańskimi dziećmi. Mówili, że nigdy nie widzieli tylu małych grubasów.

Dziś wciąż słyszymy takie pytania albo zadajemy je sami; nieustannie przypomina się nam, że żyjemy w centrum epidemii otyłości (tak jak wszystkie kraje rozwinięte). Podobne pytania dotyczą dorosłych. Dlaczego oni są tak otyli? Czasem: dlaczego my tacy jesteśmy?

No ale był to Nowy Jork połowy lat trzydziestych XX wieku. Dwadzieścia lat przed pierwszym KFC i pierwszym McDonald’sem. Co więcej, rok 1934 pamiętamy jako kulminację Wielkiego Kryzysu, epokę garkuchni dla bezdomnych, kolejek po darmowy posiłek i bezprecedensowego bezrobocia. W Stanach Zjednoczonych jedna czwarta obywateli nie miała pracy. Sześćdziesiąt procent Amerykanów żyło w biedzie. W Nowym Jorku, gdzie doktor Bruch i innych imigrantów tak zdumiała dziecięca otyłość, niedożywione było ponoć co czwarte dziecko. Jak więc to możliwe?

W rok po przybyciu do Nowego Jorku Bruch założyła przychodnię przy Kolegium Lekarzy i Chirurgów Uniwersytetu Columbia, aby leczyć otyłe maluchy. W roku 1939 opublikowała pierwszy raport ze szczegółowych badań dzieci, które leczyła (przeważnie bez powodzenia). Z rozmów z pacjentami i ich rodzinami dowiedziała się, że dzieci jadły za dużo. Rady, by jadły mniej, były jednak bezskuteczne, nie pomagały też apele, okazywanie współczucia, różne formy terapii – tak w przypadku dzieci, jak i rodziców.

Bruch stwierdziła też, że dzieci wbrew pozorom starały się jeść z umiarem, i w ten sposób kontrolować wagę, lub przynajmniej wiedziały, że powinny jeść mniej — jednak nie udawało im się schudnąć. Pisała, że niektóre z nich „tak bardzo starały się zrzucić zbędne kilogramy, że właściwie podporządkowały temu życie”. Utrzymywanie niższej wagi wiązało się jednak z „niekończącą się dietą półgłodową, z którą dzieci po prostu sobie nie radziły, mimo że z powodu otyłości były dyskryminowane przez rówieśników.

Jedną z pacjentek Bruch była drobnokoścista nastolatka, „dosłownie ginąca pod zwałami tłuszczu”, która od zawsze zmagała się zarówno ze swoją wagą, jak i z postawą rodziców, którzy za wszelką cenę starali się pomóc jej schudnąć. Wiedziała, jak to osiągnąć (a przynajmniej tak sądziła) — czyli mniej jeść i te starania nadawały sens jej życiu. Zawsze wiedziałam, że życie zależy od tego, jaką się ma figurę – mówiła lekarce. -Zawsze czułam się nieszczęśliwa i przygnębiona, gdy przybierałam [na wadze]. Nie było po co żyć (…). Wręcz nie cierpiałam samej siebie. Nie mogłam tego znieść. Nie chciałam na siebie patrzeć. Nienawidziłam luster. Pokazywały, jaka jestem gruba (…). Nigdy nie czułam się dobrze z tym, że jem i tyję ale nie widziałam wyjścia, więc tyłam dalej”.

Podobnie jak ta dziewczyna, ci z nas, którzy mają nadwagę lub są otyli, przez całe życie starają się jeść mniej, a przynajmniej nie jeść za dużo. Czasem nam się udaje, czasem nie, ale walka trwa. W przypadku niektórych, jak na przykład pacjentów doktor Bruch, walka zaczyna się już w dzieciństwie. U innych – na studiach, kiedy to podczas pierwszego roku mieszkania poza domem pojawia się tłuszczowa opona wokół talii i bioder. Jeszcze inni zaczynają sobie uświadamiać po trzydziestce lub czterdziestce, że nie tak łatwo już jak kiedyś utrzymać wagę.

Jeśli jesteśmy grubsi, niż zalecają specjaliści, i z jakiejś przyczyny idziemy do lekarza, ten prawdopodobnie zasugeruje, żebyśmy z tym coś zrobili. Powie nam, że nadmierna waga wiąże się ze zwiększonym ryzykiem prawie wszystkich chorób przewlekłych – chorób serca, udaru, cukrzycy, raka, astmy, demencji. Pouczy nas, żeby regularnie ćwiczyć, przejść na dietę, jeść mniej, tak jakbyśmy sami nigdy o tym nie pomyśleli i tego nie pragnęli. „Bardziej niż w przypadku jakiejkolwiek innej choroby – mówiła o otyłości Bruch do lekarza zwracamy się tylko po to, żeby cudem sprawił, aby pacjent przestał jeść – mimo że wiadomo już, iż nie jest w stanie tego zrobić”.

Według lekarzy nadmierna waga wiąże się ze zwiększonym ryzykiem prawie wszystkich chorób przewlekłych.
wiąże się ze wszystkich chorób przewlekłych –
przewlekłych.